Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp

Öğr.Gör.Nihat AYÇEMAN, M.Sc. Akdeniz Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor YO. nayceman@akdeniz.edu.tr.

Komplementer ve Alternatif Tıp-Complementary & Alternative Medicine (Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp-TAT)

Complementary Medicine-Tamamlayıcı Tıp ne anlama geliyor?
Tamamlayıcı (Komplementer) ve Alternatif Tıp; İngilizcesi, kısaca CAM (Complementary & Alternative Medicine), CAM; genellikle bütün geleneksel, özellikle de doğu tıp sistemlerini içerdiği gibi, tıp okullarında okutulan ve sonunda tıp doktoru ünvanının alınmasını sağlayan Batı Tıbbı’nın erişim alanı dışında olan diğer her türlü yeni terapi ve tedavi yöntemlerini de içinde barındıran bir kavram olarak tanımlanır.
Tamamlayıcı Tıp, her ne kadar geleneksel ve modern/ortodoks tıbbından ayrı kabul edilsede, günümüzde iç içe ve hatta birbirini destekleyen/tamamlayan bir yapı içerisine girmiştir.
Tamamlayıcı Tıp, günümüz batı tıbbıyla birlikte, onun etkisini azaltmadan, hastanın durumunu iyileştirmek üzere kullanılır. Bu terapinin, kullanılan esas terapinin yaptıklarını desteklerken, hastanın kullanılmadığı takdirde gerçekleşeceğinden çok daha çabuk iyileşmesini sağlayan olumlu bir etkisi olmalıdır. Buna güzel bir örnek olarak, radyasyon terapisi veya kemoterapiyle birlikte akupunktur, Reiki ve biyoenerji kullanılması gösterilebilir. Kanserle mücadelede kullanılan bu terapiler bağışıklık sistemini etkiler ve bitkinlik, bulantı ve yorgunluğa yol açabilirler. Hatta bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını engelleyerek, hastayı ikincil enfeksiyonlar kapma riskiyle karşı karşıya bırakabilecek bir noktaya kadar getirebilirler.
CAM ve günümüz tıbbı arasındaki bu işbirliği türüne, tek elden organize edildiği ve tatbik edildiği zaman “Entegre Tıp” (Integrative Medicine) denir. Bu bağlamda tamamlayıcı terapilerin doğal olarak hastanın bağışıklık sistemini ikincil bir enfeksiyona karşı dayanıklı olması için kuvvetlendirirken, hastanın enerji seviyesini yükseltip ve bitkinlik, bulantı ve yorgunluklarını yenmelerine yardımcı olması beklenir. Daha önce belirtildiği gibi, bunu yaparken uygulanan tedavinin akışını veya işleyişini etkilemeyecek şekilde yapmalıdır. Tamamlayıcı terapinin, uygulanan tedaviye yardımcı olmak üzere yapıldığı ve hiç bir şekilde esas tedaviye bir alternatif teşkil etmediği hasta tarafından açık şekilde kavranmalıdır.
Geleneksel tıbba ulaşma imkanınız olduğu sürece, bir sorununuz olduğu zaman teşhis konması için daima yetkili bir tıp doktoruna gitmeli ve sizin için tavsiye edilen tedavi yöntemini uygulamalısınız. Eğer herhangi bir CAM yöntemini kullanıyorsanız ya da kullanmayı düşünüyorsanız, durumunuzu etkileyecek herhangi birşeyden haberi olması veya size tavsiye edebileceği bir tedavi olabilmesi açısından doktorunuzu bu konuda bilgilendirin. Bu durum özellikle çeşitli bitkiler kullanıyorsanız kritik önem taşıyabilir, zira bu bitkilerin içindeki bazı maddeler kullanılan ilaçlarla etkileşmeye girebilir, etkilerini azaltabilir veya hepten yok edebilir.

Alternatif Tıp nedir?
Alternatif Tıp günümüz batı tıbbının yerine kullanılan bir terapi türü anlamına gelmektedir. Fakat, Modern Tıbbın alternatifi Geleneksel Tıp ya da tam tersi anlamına gelen ifade doğru değildir. Terim olarak günümüz doktorlarının çoğunluğunun uyguladığı modern batı tıbbının ana akımının dışında herhangi bir tıp biçimi anlamına da ifade eder. “Alternatif Tıp” veya “alternatif terapi” terimleri, modern batı tıbbının kabul etmeme veya ayrı tutma anlamını içerdiği için çok tercih edilmemektedir ve hatta tıp camiası tarafından tepki ile karşılanmaktadır.
Alternatif kavramı görecelidir, insanın düşüncesi ve tıbbın bakış açısı değişmektedir. Dünün alternatifleri bugün modern tıbbın bir parçası olabilir. Herhangi birini diğeri için bütün olarak alternatif görmek oldukça gerçekdışı olur zira batı tıbbı dünyanın geneline yayılmış durumdadır. Her iki tıp sistemi içerisinde bulunan ve aynı hastalığı tedavi edebilen uygulamalar bir birinin alternatifi olması beklenemez, ancak herhangi bir rahatsızlık için birinde olmayıp diğerinde bulunan veya bir tıp sisteminde bulunan bir uygulama bir hastalığı iyileştirmek için yeterli değil ise ve bunun için diğer sistemin uygulaması tercih ediliyorsa o zaman bir alternatiften söz edilebilir.
Görülen şudur ki, her iki tıpta değişen tedavideki uygulamalardır. İnsanlar her iki tıp sisteminin en iyilerini bir araya getirerek, mümkün olan en yüksek şifayı elde eden çözümler bulma çabasındadır. Hiç bir zaman, birinin diğerini inkar etmesi söz konusu değildir.

Geleneksel Tıp-Traditional Medicine (TM) / CAM’ın içerdiği uygulamalar nelerdir?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Geleneksel Tıp (TM) ile, Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbbı birbirinden ayırmak için TM/CAM kısaltmasını kullanmaktadır. TM/CAM, dünyanın bir çok değişik kültüründen kaynaklanan, çok geniş bir uygulama yelpazesine sahiptir. TM/CAM’e halk tarafından gittikçe artan şekilde sahip çıkılması sebebiyle, Amerikan Hükümeti Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH – The US Government National Institutes for Health) 1998 yılında, araştırmalar yapmak ve TM/CAM konusunda tavsiyelerde bulunmak ve rehberlik etmek için “Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp için Amerikan Ulusal Sağlık Merkezi”ni (NCCAM -The US National Institutes of Health Center for Complementary and Alternative Medicine) kurdu. NCCAM, TM/CAM olarak sınıflandırılan bir çok değişik alan ve uygulama türlerini anlamak için faydalı bir sınıflandırma sistemi geliştirdi. Bu sınıflandırmada beş ana kategori bulunmaktadır (ancak göreceğimiz gibi birbirlerini içerdikleri de olabiliyor). Güncel uygulamaların yüksek çeşitliğini gözler önüne serebilmek için, her kategoriye daha çok bilinen bazı uygulamalar bulabilirsiniz. Bu liste her kategori için mevcut uygulamaların tam bir listesi olmaktan çok, CAM uygulamalarının zengin çeşitliliğini göstermek için basit bir örnektir.
CAM SINIFLAMASI
Alternatif Tıp Sistemleri (WHO tarafından Geleneksel Tıp olarak adlandırılır)
Günümüz batı tıbbından bağımsız olarak ortaya çıkmış, bağımsız bir teori ve uygulama esası olan, geleneksel doğu ve daha yakın zamanda gelişen batı tıp  sistemleri. Örnek: Hint-Ayurveda Tıbbı, Geleneksel Çin Tıbbı, Geleneksel Tibet Tıbbı, Homeopati, Naturopati
Zihin-Beden Tıbbı
Beden – beyin tıbbı, beden, beyin, zihin ve davranış arasındaki ilişkiye yoğunlaşır ve sağlığı direkt etkileyen duyuşsal, mental, sosyal, inançsal/ruhsal ve davranışsal faktörler üzerinde çalışır. Örnek: Sanat Terapisi (Art Therapy), Biyo-geridönüş (Biofeedback), Hipnoz, NLP (Neuro Linguistic Programming), Rahatlama, Maneviyatçılık (Spirituality), Yoga,Tai-Chi Chuan, İnanç/İbadet
Biyoloji Temelli Terapiler
Beslenme, Bitkiler, vitaminler ve diğer doğal ürünlerin kullanımına dayanan terapiler. Komplementer (Tamamlayıcı) ve Alternatif Tıp biyolojik temelli uygulamaları içerir, fakat bu sadece bitkilerle/botanik, hayvanlardan üretilen ekstrelerle, vitaminlerle, minerallerle, yağ asitleri, amino asit, proteinler, prebiotik ve probiotiklerle, bütün diyet ve fonksiyonel besinlerle sınırlı değildir. Örnek: Rejimler, Bitkiler, Vitaminler, İçecekler, Aromaterapi
Manipülatif ve Beden Temelli Yöntemler
Manipulatif ve bedeb temelli uygulamalar kemikler, eklemler, yumuşak dokuları, dolaşım ve lenfatik sistem gibi bedenin önemli sistemleri ve yapıları üzerinde çalışır. Manipulasyon teknikleri ile bedendeki yapıların hareket ettirilmesi veya uyarılması/aktif hale geririlimesine dayanır. Osteopatik ve kiropraktik gibi bazı uygulama teknikleri geleneksel tıp sistemlerinden türetilmiştir. Örnek: Alexander Tekniği, Kiropraktik (Chiropractic), CST (Cranio-Sakral Terapi),Hamam Masajı, Osteopati, Manuel Terapi
Enerji Terapileri
Bedenin doğal enerji alanlarıyla çalışan iki tür Enerji Terapisi vardır: bedenin biyo-elektromanyetik enerji alanıyla çalışanlar ve bedenin “biyoalanları” veya “sübtil enerji” alanlarıyla çalışanlar. Biyo-elektromanyetik enerji alanlarının varlığı batı bilimi tarafından ispatlanmıştır ve bu bilgi, EEG, EKG gibi günümüz teşhis ve tedavi yöntemlerine ve aşağıda belirtilen günümüzde daha az kullanılan yöntemlere temel oluşturmuştur. Batı bilimi tarafından “biyoalanlar”ın veya “sübtil enerji” alanlarının varlığı, tüm doğu tıbbı ve diğer ilgili bir çok tedavi için olduğu kadar kişisel ve ruhsal gelişim yaklaşımları için de büyük önem teşkil eden bir kavram olmasına  rağmen hala ispat edememiştir.
a) Biyo-elektromanyetik Terapiler Mıknatıslar, değişken ya da doğrudan akım alanları
b)  Biyo-alan Terapileri
Akupunktur,Akupresür, Biyoenerji, Nefes çalışması, Çakra Terapisi, Duygusal Özgürleşme Teknikleri, Aile Dizimi, Labirent, Qi Gung,  Refleksoloji, Reiki, Shiatsu, Tai Chi

Öğr.Gör.Nihat AYÇEMAN, M.Sc. Akdeniz Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor YO. nayceman@akdeniz.edu.tr.
REFERANSLAR
NCCAM, National Institutes of Health www.nccam.nih.gov Department of Health and Human Services National Institutes of Health (NIH)